CTET Level -1 (09 June 2024)
Question 1:
निर्देश -
अधोलिखितं गद्यांश पठित्वा तदाधारित प्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
अस्माकं भारतवर्षः अतीव विशालः अस्ति । अत्र बहवः गिरयः सन्ति । ते गिरयः मेघकलापं धृत्वा वृष्टिं सम्पादयन्ति । तेन अनेकाः नद्यः प्रवहन्ति । तासु नदीषु महानदी, गोदावरी, कावेरी, कृष्णा च पूर्वसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति । इतरा: साबरमती, ताप्ती, पश्चिमसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति। काश्चन यथा भागीरथी, कालिंदी, गण्डकी कौशिकी च हिमालयशिखरेभ्यः प्रभवन्ति। पुरा सरस्वती अपि पश्चिम समुद्राभिमुखम् एव प्रवहति स्म, परन्तु अद्य अस्याः चिह्नानि एव यत्र तत्र प्रवाहमार्गे प्राप्यन्ते । अन्यासां नदीनां मध्ये भारतस्य मध्यप्रान्ते चर्मण्वती वेत्रवती च नद्यौ प्रसिद्धे स्तः ।
पुराणकालात् आरभ्य सर्वे भारतीयाः नदीनां सम्मानं कुर्वन्ति । क्षेत्रेषु सलिलसेचनेन नद्यपि मातेव भवति । अतएव यानि क्षेत्राणि नदीजलेन प्लावितानि तानि नदीमातृकाणीति प्रसिद्धं यानि च वृष्टिजलेन सिक्तानि तानि देवमातृकाणि इति । वर्षाकालेन वृष्टिपातेन नद्या: जलेन च कृषिक्षेत्राणि प्लावितानि भवन्ति । कृषकाः कृषिकार्यं कृत्वा अन्नोत्पादनं कुर्वन्ति । नदीषु विविधाः मत्स्याः निवसन्ति । येषु प्रदेशेषु अनावृष्टि कारणेन जलाभावात् कृषिः न भवति तत्र शासनाधिकारिणः नद्याः जलं प्रतिरुध्य सेतुं बध्नाति । महाजलाशयान् निर्माय जलसञ्चनं कुर्वन्ति । तेभ्यः जलाशयेभ्यः क्षेत्रेषु जलं वितरन्ति । साम्प्रतं महानगरे नद्याः जलमेव प्रतिगृहं सर्वकारेण: सम्प्रेष्यते ।
नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् विद्युतम् उत्पादयन्ति । एषा जलमूला विद्युत 'हाइड्रोइलेक्ट्रिक पावर' इति नाम्ना प्रसिद्धा। पश्यत, नद्यः देशस्य कीदृशमुपकारं कुर्वन्ति । अतएव जनाः ताः पूजयन्ति । स्वस्वगृहेषु अधुनाऽपि जनाः स्नानसमये सर्वासां नदीनां सान्निध्यं स्नानजलं प्रार्थयन्ते।
नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् किं उत्पाद्यते ?
Question 2:
Which of the following are key characteristics of Continuous and Comprehensive Evaluation?
निम्न में से कौन सतत् एवं समग्र मूल्यांकन के प्रमुख अभिलक्षण हैं?
(i) It's primary objective is to segregate and label childrens. / इसका प्राथमिक उद्देश्य विद्यार्थियों का पृथक्करण व नामीकरण है।
(ii) It provides opportunities for teachers to reflect their on pedagogy. / यह शिक्षकों को अपने शिक्षाशास्त्र पर मदद करने के अवसर देता है।
(iii) It incorporates assessment as a part of learning. / यह मूल्यांकन को सीखने का हिस्सा मानता है।
(iv) It helps to promote learning by inducing fear and anxiety. / यह डर और चिंता पैदा करके सीखने को बढ़ाता है।
Question 3:
If a student is making pronunciation errors, the best way to help him/her is to
Question 4:
If in triangle ABC, the ratio of angles is 4:3:5, then find the angles.
यदि त्रिभुज ABC में, कोणों का अनुपात 4:3:5 है, तो कोण ज्ञात कीजिए।
Question 5:
The assessment of students writing should most importantly focus on
Question 6:
The concept of mapping begins through a basic two- dimensional representation of classroom in
कक्षाकक्ष में मूल द्विविमीय निरूपण द्वारा संप्रत्यय का मानचित्रण ______में आरंभ होता है।
Question 7:
Direction: Read the given passage and answer the questions that follow by selecting the most appropriate option.
"Get well soon!" Shanta said, handing Partha a yellow balloon. She was his third visitor. That's because she was his class teacher's daughter, and her mother made her visit him. The other two, Rahul and Syed, weren't really his friend, although they often ganged up with him against other kids to take away their lunch pocket money. Partha knew he wouldn't have long to live. He could feel it, deep inside. Seeing his aunty crying after talking with the doctor confirmed it. His time had come. He didn't tell his visitors, though. They would either pity him, or be happy to get rid of him.
Once shanta left, he ripped a page off from his notebook and wrote-
"Dear God, I know I messed up and nobody likes me. Please give me a second chance. I can show you what a good friend I can be."
He drew a map showing tile way from the school to the hospital, walked shakily to the window, and let the balloon fly away, carrying his message towards God.
The balloon was heading straight to a telephone pole, but a gentle breeze blew it away just in time. It crossed the park and disappeared out of view.
The next day, a body he had never met before came to visit him. "I find balloon," he said. "You are lonely?"
He just nodded, too startled to talk.
"I lonely too. My family come from Afghanistan and I no speak English good." He smiled. “I bring gift to you." He handed him a small bag of fruits. “I pray for friend, and God give me friend."
Normally, he would have made fun of his broken English and his long, baggy brown kurta, but he knew better. He smiled and offered him the first orange.
A synonym for the word 'startled' in the passage is
Question 8:
निर्देश -
अधोलिखितं गद्यांश पठित्वा तदाधारित प्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
अस्माकं भारतवर्षः अतीव विशालः अस्ति । अत्र बहवः गिरयः सन्ति । ते गिरयः मेघकलापं धृत्वा वृष्टिं सम्पादयन्ति । तेन अनेकाः नद्यः प्रवहन्ति । तासु नदीषु महानदी, गोदावरी, कावेरी, कृष्णा च पूर्वसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति । इतरा: साबरमती, ताप्ती, पश्चिमसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति। काश्चन यथा भागीरथी, कालिंदी, गण्डकी कौशिकी च हिमालयशिखरेभ्यः प्रभवन्ति। पुरा सरस्वती अपि पश्चिम समुद्राभिमुखम् एव प्रवहति स्म, परन्तु अद्य अस्याः चिह्नानि एव यत्र तत्र प्रवाहमार्गे प्राप्यन्ते । अन्यासां नदीनां मध्ये भारतस्य मध्यप्रान्ते चर्मण्वती वेत्रवती च नद्यौ प्रसिद्धे स्तः ।
पुराणकालात् आरभ्य सर्वे भारतीयाः नदीनां सम्मानं कुर्वन्ति । क्षेत्रेषु सलिलसेचनेन नद्यपि मातेव भवति । अतएव यानि क्षेत्राणि नदीजलेन प्लावितानि तानि नदीमातृकाणीति प्रसिद्धं यानि च वृष्टिजलेन सिक्तानि तानि देवमातृकाणि इति । वर्षाकालेन वृष्टिपातेन नद्या: जलेन च कृषिक्षेत्राणि प्लावितानि भवन्ति । कृषकाः कृषिकार्यं कृत्वा अन्नोत्पादनं कुर्वन्ति । नदीषु विविधाः मत्स्याः निवसन्ति । येषु प्रदेशेषु अनावृष्टि कारणेन जलाभावात् कृषिः न भवति तत्र शासनाधिकारिणः नद्याः जलं प्रतिरुध्य सेतुं बध्नाति । महाजलाशयान् निर्माय जलसञ्चनं कुर्वन्ति । तेभ्यः जलाशयेभ्यः क्षेत्रेषु जलं वितरन्ति । साम्प्रतं महानगरे नद्याः जलमेव प्रतिगृहं सर्वकारेण: सम्प्रेष्यते ।
नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् विद्युतम् उत्पादयन्ति । एषा जलमूला विद्युत 'हाइड्रोइलेक्ट्रिक पावर' इति नाम्ना प्रसिद्धा। पश्यत, नद्यः देशस्य कीदृशमुपकारं कुर्वन्ति । अतएव जनाः ताः पूजयन्ति । स्वस्वगृहेषु अधुनाऽपि जनाः स्नानसमये सर्वासां नदीनां सान्निध्यं स्नानजलं प्रार्थयन्ते।
महाजलाशयान् निर्माय जलसञ्चयं के जनाः कुर्वन्ति ?
Question 9:
Antara was finding it difficult to solve the puzzle alone but with her elder brother Prasun she could easily solve the puzzle within a few minutes. Which of the following could be the reason for this?
अंतरा को अकेलेे पहेली हल करना मुश्किल लग रहा था लेकिन अपने बड़े भाई प्रसुन के साथ वह कुछ ही मिनटों में पहेली आसानी से सुलझा सकी। इसका कारण निम्नलिखित में से क्या हो सकता है?
Question 10:
निर्देशः निम्नलिखित गद्यांश को पढ़कर पूछे गए प्रश्नों के सही / सबसे उपयुक्त उत्तर वाले विकल्प को चुनिए ।
बात बीसवीं सदी की शुरुआत की है। दक्षिण भारत के एक विद्यालय में गणित की कक्षा चल रही थी । अध्यापक विद्यार्थियों को भाग देने की विधि समझा रहे थे । अध्यापक ने बताया, 'अगर चार आमों को चार बालकों में बाँटा जाए तो प्रत्येक को एक आम मिलेगा। इसी तरह से अगर दस आमों को दस व्यक्तियों में विभाजित किया जाए तो प्रत्येक को एक आम मिलेगा।' आगे वह बोले, ' अगर किसी संख्या का उसी संख्या से भाग किया जाए तो भागफल हमेश एक ही होता है।' कक्षा के एक मेधावी छात्र को इस सूत्र की गलती समझ में आ गई। उसने पूछा, "महोदय, अगर शून्य आमों को शून्य व्यक्तियों में बाँटा जाए, तो क्या प्रत्येक को एक आम मिलेगा ?" इस असाधारण प्रश्न को सुनते ही अध्यापक कुछ विचलित से हुए । वे डाँटकर बोले, "शून्य का कोई मान नहीं होता।" पर विद्यार्थी ने आत्मविश्वास के साथ कहा, "महोदय शून्य का मान होता है। अगर दो के दायीं ओर हम एक शून्य रख दें तो 20 हो जाता है । इसी में एक और शून्य बढ़ा दें तो 200 हो जाता है। यह विद्यार्थी आधुनिक युग में भारत का सर्वश्रेष्ठ गणितज्ञ कहलाया । "
छात्र को अध्यापक से प्रश्न पूछने की आवश्यकता हुई, क्योंकि