CTET Level -1 (09 June 2024)

Question 1:

सरसरी तौर पर पठन है-

• विशिष्ट सूचना प्राप्त करने के लिए पठन

• पाठ्यसामग्री में से समग्र अर्थ प्राप्त करने के लिए पठन

• लेखक की मंशा जानने के लिए पठन

• पाठ्यसामग्री से आगे का पठन

Question 2:

निर्देश -

अधोलिखितं गद्यांश पठित्वा तदाधारित प्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।

अस्माकं भारतवर्षः अतीव विशालः अस्ति । अत्र बहवः गिरयः सन्ति । ते गिरयः मेघकलापं धृत्वा वृष्टिं सम्पादयन्ति । तेन अनेकाः नद्यः प्रवहन्ति । तासु नदीषु महानदी, गोदावरी, कावेरी, कृष्णा च पूर्वसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति । इतरा: साबरमती, ताप्ती, पश्चिमसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति। काश्चन यथा भागीरथी, कालिंदी, गण्डकी कौशिकी च हिमालयशिखरेभ्यः प्रभवन्ति। पुरा सरस्वती अपि पश्चिम समुद्राभिमुखम् एव प्रवहति स्म, परन्तु अद्य अस्याः चिह्नानि एव यत्र तत्र प्रवाहमार्गे प्राप्यन्ते । अन्यासां नदीनां मध्ये भारतस्य मध्यप्रान्ते चर्मण्वती वेत्रवती च नद्यौ प्रसिद्धे स्तः ।

पुराणकालात् आरभ्य सर्वे भारतीयाः नदीनां सम्मानं कुर्वन्ति । क्षेत्रेषु सलिलसेचनेन नद्यपि मातेव भवति । अतएव यानि क्षेत्राणि नदीजलेन प्लावितानि तानि नदीमातृकाणीति प्रसिद्धं यानि च वृष्टिजलेन सिक्तानि तानि देवमातृकाणि इति । वर्षाकालेन वृष्टिपातेन नद्या: जलेन च कृषिक्षेत्राणि प्लावितानि भवन्ति । कृषकाः कृषिकार्यं कृत्वा अन्नोत्पादनं कुर्वन्ति । नदीषु विविधाः मत्स्याः निवसन्ति । येषु प्रदेशेषु अनावृष्टि कारणेन जलाभावात् कृषिः न भवति तत्र शासनाधिकारिणः नद्याः जलं प्रतिरुध्य सेतुं बध्नाति । महाजलाशयान् निर्माय जलसञ्चनं कुर्वन्ति । तेभ्यः जलाशयेभ्यः क्षेत्रेषु जलं वितरन्ति । साम्प्रतं महानगरे नद्याः जलमेव प्रतिगृहं सर्वकारेण: सम्प्रेष्यते ।

नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् विद्युतम् उत्पादयन्ति । एषा जलमूला विद्युत 'हाइड्रोइलेक्ट्रिक पावर' इति नाम्ना प्रसिद्धा। पश्यत, नद्यः देशस्य कीदृशमुपकारं कुर्वन्ति । अतएव जनाः ताः पूजयन्ति । स्वस्वगृहेषु अधुनाऽपि जनाः स्नानसमये सर्वासां नदीनां सान्निध्यं स्नानजलं प्रार्थयन्ते।

अद्यापि भारतीयाः नदीनां कि कुर्वन्ति ?

• दूषणम्

• सम्मानम्

• अर्चना

• अनादरम्

Question 3:

भाषायाः प्रकृतेः विषये, भाषाशिक्षणस्य प्रकृतेः विषये, 157 बालशिक्षा व्यवस्थानां उभयोश्च प्रायोकिताविषये ये सिद्धान्ता: विश्वासाश्च सन्ति, ते किं कथ्यन्ते?

• विषयवस्तु (Content)

• क्रियाविधिः (Technique)

• पाठ्यक्रमः (Syllabus)

• उपागमः (Approach)

Question 4:

Assessment should not be undertaken :

मूल्यांकन किस उद्देश्य से नहीं किया जाना चाहिए ?

• To inclucate competitive psirit among children / बच्चों में प्रतिस्पर्धा की भावना पैदा करने।

• To find out the readiness levels levels of children / बच्चों की तैयारी के स्तर का पता लगाने

• To help understand what the child can do / समझने में मदद करने के लिए बच्चा क्या कर सकता है।

• To identify gaps in children's conceptual understanding / बच्चों की अवधारणात्मक समझ में कमियों की पहचान करने।

Question 5:

विकासस्य प्रमुखक्षेत्रे छात्रस्य प्रगतिं निरीक्षणाय, तस्य व्यवहारं कौशलानिपर्यवेक्षणाय च सतत - मूल्याङ्कनार्थम् - अधोलिखितेषु किं प्रयुज्यते ?

• विवरणम् (Account)

• स्मरणार्थसूची (Checklist)

• प्रतिवेदनम् (Report)

• प्रदर्शिका (Flashcard)

Question 6:

Which one of the following would be the best evidence to demonstrate to parents and administrators what students can do with language?

• National curriculum and syllabi

• Marks in a test.

• Lists of course goals and objectives

• Poems or paragraphs written by students

Question 7:

Which of the following are key characteristics of Continuous and Comprehensive Evaluation?

निम्न में से कौन सतत् एवं समग्र मूल्यांकन के प्रमुख अभिलक्षण हैं?

 (i) It's primary objective is to segregate and label childrens. / इसका प्राथमिक उद्देश्य विद्यार्थियों का पृथक्करण व नामीकरण है।

(ii) It provides opportunities for teachers to reflect their on pedagogy. / यह शिक्षकों को अपने शिक्षाशास्त्र पर मदद करने के अवसर देता है।

(iii) It incorporates assessment as a part of learning. / यह मूल्यांकन को सीखने का हिस्सा मानता है।

(iv) It helps to promote learning by inducing fear and anxiety. / यह डर और चिंता पैदा करके सीखने को बढ़ाता है।

• (i), (ii), (iii) and (iv) / (i), (ii), (iii) और (iv)

• (ii), (iii) and (iv) / (ii), (iii) और (iv)

• (ii) and (iii)/ (ii) और (iii)

• (i) and (ii) / (i) और (ii)

Question 8:

According to the NIPUN Bharat Mission, the broader aim of Foundational numeracy is

निपुण भारत मिशन के अनुसार, बुनियादी संख्या ज्ञान का मुख्य लक्ष्य है।

• Development of mathematical thinking

  गणितीय चिंतन का विकास

• Doing measurement in daily life

  दैनिक जीवन में मापन करना

• Reading and writing numbers

  संख्याओं को पढ़ना और लिखना :

• Drawing shapes / आकृतियों का आरेखण

Question 9:

The ratio of the ages of Kamal and Kiran is 4 : 5. After 6 years Kamal's age will be 30 years. What is Kiran's present age?

कमल और किरण की आयु का अनुपात 4 : 5 है। 6 वर्ष बाद कमल की आयु 30 वर्ष होगी। किरण की वर्तमान आयु कितनी है?

• 28 वर्ष

• 24 वर्ष

• 40 वर्ष

• 30 वर्ष

Question 10:

Meaningful learning of students is NOT promoted by encouraging children for:

किन शैक्षिक परिणामों द्वारा छात्रों में सार्थक अधिगम को प्रोत्साहित नहीं किया जा सकता ?

• Passive listening / निष्क्रिय सुनने के कौशल

• Developing Metacognitive capabilities. / अधिसंज्ञानात्मक कौशलों का विकास

• Discussion and debate / चर्चा और बहस

• Exploration and experimentation / अन्वेषण और प्रयोग