CTET Level -1 (09 June 2024)

Question 1:

Which of the following strategies promotes inquiry while teaching 'Shelter' to class V students ? 

कक्षा V के विद्यार्थियों को 'आवास' के बारे में सिखाते समय निम्नलिखित में से कौन-सी युक्ति अन्वेषण (इंक्वाइरी) को प्रोत्साहित करेगी? 

• Showing pictures of shelters of different animals to students / विद्यार्थियों को विभिन्न पशुओं के आवासों के चित्र दिखाना 

• Showing digital presentation on shelters of different animals to students /विद्यार्थियों को विभिन्न पशुओं के आवासों पर डिजिटल प्रस्तुतीकरण दिखाना 

• Asking students to narrate their experience of visiting shelters in community /विद्यार्थियों को समुदाय में आवासों के भ्रमण के अपने अनुभवों का वर्णन करने को कहना 

• Asking students to collect pictures of different shelters in rural and urban areas / विद्यार्थियों से ग्रामीण एवं शहरी क्षेत्रों के विभिन्न आवासों के चित्र एकत्र करने के लिए कहना 

Question 2:

Which of the following pairs is correct ? 

निम्नलिखित में से कौन-सा जोड़ा (युग्म ) सही है ?

• Rose : Herb/ गुलाब : जड़ी-बूटी 

• Bittergourd (Karela) : Shrub करेला : झाड़ी

• Bittergound (Karela) : Creepar करेला : बेल (लता) 

• Rose : Tree / गुलाब : वृक्ष 

Question 3:

एकः शिशुः एकं पुस्तकं गृह्णाति । सः शीर्षं उपरिष्टात् कृत्वा सम्यग्रूपेण गृह्णाति, पृष्ठानि च परिवर्तते । एतत्समग्रतया सम्मिलितं करोति-

• उद्भाविनं पाठ्यक्रमम्

• उद्भाविनीम् गुणवत्ताम्

• उद्भावितानि साक्षरता कौशलानि (Emergent literacy skills)

• उद्भाविनं समाधानकौशलम्

Question 4:

Which of the following do NOT follow the spirit of inclusive education?

निम्नलिखित में से कौन समावेशी शिक्षा की भावना का पालन नहीं करता है?

• Collaborative learning / सहयोगपूर्ण सीखना

• Differentiated instruction / विभेदितं निर्देश

• Labelling and Segregation / पृथक्कीकरण और नामीकरण

• Universal design for Learning/सीखने के लिए सार्वभौमिक डिजाइन

Question 5:

Which of the following do NOT follow the spirit of inclusive education?

निम्नलिखित में से कौन समावेशी शिक्षा की भावना का पालन नहीं करता है?

• Labelling and Segregation / पृथक्कीकरण और नामीकरण

• Differentiated instruction / विभेदितं निर्देश

• Universal design for Learning/सीखने के लिए सार्वभौमिक डिजाइन

• Collaborative learning / सहयोगपूर्ण सीखना

Question 6:

स्वनिम जागरूकता किसका ज्ञान है?

• भाषा

• शब्द

• ध्वनि

• संगीत

Question 7:

भाषायाः अध्यापिका पञ्चमकक्षायाः छात्रेभ्यः एकम् अनुच्छेदं लेखनाय यच्छति । यदा ते प्रथमप्रारूपं लिखन्ति तदा अध्यापिका आदिशति यत्ते परस्परं अन्योऽन्यस्य अनुच्छेदं पठन्तु तथा च प्रतिपुष्टिमपि ददतु। सह पाठिनाम् इयं प्रतिपुष्टिः

• तेषां प्रतिपुष्टिः नग्राह्या यतो हि अध्यापकानामुत्तरदायित्वमेतत् न तु सहपाठिनाम् ।

• लेखनसम्बन्धिकार्येषु नियमितरूपेण ग्राह्या ।

• केवलं लेखनकौशलाय ग्राह्या न तु अन्येभ्यः त्रिकौशलेभ्यः ।

• तेषां प्रतिपुष्टिः न ग्राह्या यतो हि सहपाठिनः अक्षमाः प्रतिपुष्टिलेखने

Question 8:

निम्नलिखित में से किसका कविता में एक आकलन- तत्त्व के रूप में समर्थन नहीं किया जाता है ?

• काव्यात्मक उपकरण

• शब्द - भंडार

• कविता की अंतर्वस्तु

• व्याकरण

Question 9:

निर्देश -

अधोलिखितं गद्यांश पठित्वा तदाधारित प्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।

अस्माकं भारतवर्षः अतीव विशालः अस्ति । अत्र बहवः गिरयः सन्ति । ते गिरयः मेघकलापं धृत्वा वृष्टिं सम्पादयन्ति । तेन अनेकाः नद्यः प्रवहन्ति । तासु नदीषु महानदी, गोदावरी, कावेरी, कृष्णा च पूर्वसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति । इतरा: साबरमती, ताप्ती, पश्चिमसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति। काश्चन यथा भागीरथी, कालिंदी, गण्डकी कौशिकी च हिमालयशिखरेभ्यः प्रभवन्ति। पुरा सरस्वती अपि पश्चिम समुद्राभिमुखम् एव प्रवहति स्म, परन्तु अद्य अस्याः चिह्नानि एव यत्र तत्र प्रवाहमार्गे प्राप्यन्ते । अन्यासां नदीनां मध्ये भारतस्य मध्यप्रान्ते चर्मण्वती वेत्रवती च नद्यौ प्रसिद्धे स्तः ।

पुराणकालात् आरभ्य सर्वे भारतीयाः नदीनां सम्मानं कुर्वन्ति । क्षेत्रेषु सलिलसेचनेन नद्यपि मातेव भवति । अतएव यानि क्षेत्राणि नदीजलेन प्लावितानि तानि नदीमातृकाणीति प्रसिद्धं यानि च वृष्टिजलेन सिक्तानि तानि देवमातृकाणि इति । वर्षाकालेन वृष्टिपातेन नद्या: जलेन च कृषिक्षेत्राणि प्लावितानि भवन्ति । कृषकाः कृषिकार्यं कृत्वा अन्नोत्पादनं कुर्वन्ति । नदीषु विविधाः मत्स्याः निवसन्ति । येषु प्रदेशेषु अनावृष्टि कारणेन जलाभावात् कृषिः न भवति तत्र शासनाधिकारिणः नद्याः जलं प्रतिरुध्य सेतुं बध्नाति । महाजलाशयान् निर्माय जलसञ्चनं कुर्वन्ति । तेभ्यः जलाशयेभ्यः क्षेत्रेषु जलं वितरन्ति । साम्प्रतं महानगरे नद्याः जलमेव प्रतिगृहं सर्वकारेण: सम्प्रेष्यते ।

नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् विद्युतम् उत्पादयन्ति । एषा जलमूला विद्युत 'हाइड्रोइलेक्ट्रिक पावर' इति नाम्ना प्रसिद्धा। पश्यत, नद्यः देशस्य कीदृशमुपकारं कुर्वन्ति । अतएव जनाः ताः पूजयन्ति । स्वस्वगृहेषु अधुनाऽपि जनाः स्नानसमये सर्वासां नदीनां सान्निध्यं स्नानजलं प्रार्थयन्ते।

नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् किं उत्पाद्यते ?

• अन्नम्

• जलमूला विद्युत

• वृष्टिः

• मत्स्याः

Question 10:

A child arranges decimal numbers from largest to smallest as :

0.082 > 0.62 > 0.36 > 0.8

The error made by the child is due to the misconception base on

एक बच्चा दशमलव संख्याओं को सबसे बड़ी से सबसे छोटी तक इस प्रकार क्रमबद्ध करता है:

0.082 > 0.62 > 0.36 > 0.8

बच्चे द्वारा की गई त्रुटि का कारण ________ पर आधारित भ्रांति है।

• Most significant digit / सबसे सार्थक अंक

• proportionality/समानुपातिकता

• equal grouping / समान समूहीकरण

• regrouping / पुनः समूहीकरण