CTET Level -1 (09 June 2024)

Question 1:

Pedagocial content knowledge of a mathematics teacher includes.

गणित के शिक्षक के शिक्षाशास्त्रीय विषय-वस्तु ज्ञान में सम्मिलित है।

(a) use of activity based methods of teaching

शिक्षण के लिए क्रियाकलापों पर आधारित विधियों का उपयोग करना

(b) use of various types of tests and assessment strategies

विभिन्न प्रकार की परीक्षाओं और आकलन युक्तियों का उपयोग करना

(c) knowing the names of different books on mathematics

भिन्न-भिन्न गणित की पुस्तकों के नाम पता होना ।

(d) subject specific knowledge

विषय विशिष्ट जानकारी होना ।

Choose the correct option: ... सही विकल्प का चयन कीजिए:

• (b) and (c)/(b) और (c)

• Only (a) / केवल (a)

• (a), (b) and (d)/(a), (b) और (d)

• Only (c) / केवल (c)

Question 2:

भाषायाः विषये चिन्तनस्य वार्तालापस्य च योग्यता अस्ति -

• उद्भाविनी सक्षमता

• वक्तुः सक्षमता

• ध्वन्यात्मक अवबोधः

• इतरविषयी भाषावैज्ञानिक योग्यता

Question 3:

Select the most & appropriate "synonym of the given word.

"Eventually".

• Before

• Never

• finally

• Immediately

Question 4:

• b

• c

• a

• d

Question 5:

निर्देश:  अधोलिखितं गद्यांश पठित्वा तदाधारित प्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तर चिनुत ।

एक पिपीलिका आसीत् । एकदा आहारार्थं भ्रमन्ती सा कमपि आम्रस्य पादपं समारोहत् । वृक्षस्य शाखासु धावन्ती सा अकस्माद् अस्खलत्, अपतञ्च अधस्ताद् भरिते जलाशये । तस्मिन्नेव वृक्षे कस्यचित् कपोतस्य कुलायः अभवत् । स तत्र स्थितः जले निमज्जन्तीं पिपीलिकाम् अपश्यत । मृयमाणायां तस्यां पिपीलिकायां दयालुः स कपोतः शुष्कम् आम्रस्य दलमेकमपातयत् । तत् पत्रं जले अतरत् । पिपीलिका च तस्मिन्नारूढा सती स्वजीवितम् अरक्षत्, आविरकरोञ्च कृतज्ञातम् । ततः तौ मित्रे अभवताम् ।

ततः दिनेषु गच्छत्सु एकदा स कपोतः वृक्षस्य शाखायाम् एकाकी अतिष्ठत्, पिपीलिका च वृक्षस्य मूले स्वरूप बिलस्य द्वारि कर्मपरा अभवत् । तदैव कश्चिद् आगत्य कपोतं हन्तुं धनुषि वाणसन्धानम् । अकरोत्। पिपीलिका तमपश्यत् । सा धावन्ती व्याधस्य स्कन्धम् आरुह्य क्रोधेन तं तथा अदशत् यथा दंशपीडितः स व्याधः लक्ष्याद् अपाराध्यत् । धर्नुवक्रः शरश्च अन्यां दिशाम् अगच्छत् । तस्य शब्दं श्रुत्वा कपोतश्व उड्डीय वृक्षान्तरम् अयासीत्। एवं तौ विपदि परस्परं साहाय्यं कुर्वन्तौ चिरं सुखेन न्यवसताम् ।

व्याधं कः अदशत् ?

• शशक

• कपोतः

• मूषकः

• पिपीलिका

Question 6:

Which among the following is not desirable purpose of classroom assessment at primary level?

प्राथमिक स्तर पर कक्षायी आकलन का, निम्नलिखित में से क्या एक वांछित उद्देश्य नहीं है ?

• To motivate students for active participation in the classroom activities

  कक्षायी क्रियाकलाओं में सक्रिय रूप से भाग लेने के लिए विद्यार्थियों को प्रोत्साहित करना ।

• To provide feedback to the learners. शिक्षार्थियों को प्रतिपुष्टि प्रदान करना ।

• To improve the teaching - learning activities.

  शिक्षण-अधिगम क्रियाकलाओं में सुधार करना ।

• To compare learners performance with each other.

  शिक्षार्थियों के प्रदर्शन की तुलना एक-दूसरे से करना ।

Question 7:

Concept of inclusion requires:

समावेशन की अवधारणा हेतु किसकी आवश्यकता है?

• Respect of diversity and individual differences /विविधता और वैयक्तिक भिन्नताओं के लिए सम्मान ।

• Teacher centered Pedagogy /अध्यापक-केन्द्रित शिक्षणशास्त्रीय प्रवधियाँ ।

• Labeling and segregation of students / विद्यार्थियों का नामीकरण (लेबलिंग) और पृथक्कीकरण ।

• Standardised testing for assessment / आकलन के लिए मानकीकृत परीक्षण |

Question 8:

निर्देश -

अधोलिखितं गद्यांश पठित्वा तदाधारित प्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।

अस्माकं भारतवर्षः अतीव विशालः अस्ति । अत्र बहवः गिरयः सन्ति । ते गिरयः मेघकलापं धृत्वा वृष्टिं सम्पादयन्ति । तेन अनेकाः नद्यः प्रवहन्ति । तासु नदीषु महानदी, गोदावरी, कावेरी, कृष्णा च पूर्वसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति । इतरा: साबरमती, ताप्ती, पश्चिमसमुद्रं प्रति प्रवहन्ति। काश्चन यथा भागीरथी, कालिंदी, गण्डकी कौशिकी च हिमालयशिखरेभ्यः प्रभवन्ति। पुरा सरस्वती अपि पश्चिम समुद्राभिमुखम् एव प्रवहति स्म, परन्तु अद्य अस्याः चिह्नानि एव यत्र तत्र प्रवाहमार्गे प्राप्यन्ते । अन्यासां नदीनां मध्ये भारतस्य मध्यप्रान्ते चर्मण्वती वेत्रवती च नद्यौ प्रसिद्धे स्तः ।

पुराणकालात् आरभ्य सर्वे भारतीयाः नदीनां सम्मानं कुर्वन्ति । क्षेत्रेषु सलिलसेचनेन नद्यपि मातेव भवति । अतएव यानि क्षेत्राणि नदीजलेन प्लावितानि तानि नदीमातृकाणीति प्रसिद्धं यानि च वृष्टिजलेन सिक्तानि तानि देवमातृकाणि इति । वर्षाकालेन वृष्टिपातेन नद्या: जलेन च कृषिक्षेत्राणि प्लावितानि भवन्ति । कृषकाः कृषिकार्यं कृत्वा अन्नोत्पादनं कुर्वन्ति । नदीषु विविधाः मत्स्याः निवसन्ति । येषु प्रदेशेषु अनावृष्टि कारणेन जलाभावात् कृषिः न भवति तत्र शासनाधिकारिणः नद्याः जलं प्रतिरुध्य सेतुं बध्नाति । महाजलाशयान् निर्माय जलसञ्चनं कुर्वन्ति । तेभ्यः जलाशयेभ्यः क्षेत्रेषु जलं वितरन्ति । साम्प्रतं महानगरे नद्याः जलमेव प्रतिगृहं सर्वकारेण: सम्प्रेष्यते ।

नद्यां बन्धं निर्माय तस्मात् विद्युतम् उत्पादयन्ति । एषा जलमूला विद्युत 'हाइड्रोइलेक्ट्रिक पावर' इति नाम्ना प्रसिद्धा। पश्यत, नद्यः देशस्य कीदृशमुपकारं कुर्वन्ति । अतएव जनाः ताः पूजयन्ति । स्वस्वगृहेषु अधुनाऽपि जनाः स्नानसमये सर्वासां नदीनां सान्निध्यं स्नानजलं प्रार्थयन्ते।

अधोलिखितेषु पदेषु ल्यप्प्रत्ययान्त किं पदं भवेत् ?

• प्राप्यन्ते

• प्रसिद्ध

• प्रतिरुध्य

• सान्निध्यम्

Question 9:

निर्देश - निम्नलिखित कव्यांश को पढ़कर पूछे गए प्रश्नों के सही। सबसे उपयुक्त उत्तर वाले विकल्प को चुनिए ।

है कौन विघ्न ऐसा जग में,

टिक सके आदमी के मग में?

खम ठोंक ठेलता है जब नर,

पर्वत के जाते पाँव उखड़ ।

मानव जब जोर लगाता है,

पत्थर पानी बन जाता है।

गुन बड़े एक से एक प्रखर,

हैं छिपे मानवों के भीतर,

मेंहदी में जैसे लाली हो,

वर्तिका बीच उजियाली हो,

बत्ती जो नहीं जलाता है,

रोशनी नहीं वह पाता है।

सुख प्राप्त करने के लिए?

• युद्ध करना होगा

• बत्ती जनसपर होगी

• पत्थर उखाड़ने होंगे

• कर्मठ होना होगा

Question 10:

The marks obtained by 30 students in a mathematics test are as shown below:

7, 1, 3, 6, 5, 5, 5, 0, 7, 8, 1, 9, 0, 5, 8, 3, 1, 8, 10, 10, 4, 3, 8, 6, 8, 9, 2, 1, 0, 4

The number of students obtaining more than or equal to 5 marks is :

गणित के एक टेस्ट में 30 विद्यार्थियों द्वारा प्राप्त किए गए अंक नीचे दिए गए हैं

7, 1, 3, 6, 5, 5, 5, 0, 7, 8, 1, 9, 0, 5, 8, 3, 1, 8, 10, 10, 4, 3, 8, 6, 8, 9, 2, 1, 0, 4

5 से अधिक या उसके बराबर अंक प्राप्त करने वाले विद्यार्थियों की संख्या है

• 15

• 17

• 16

• 13