Question 1:
निर्देश:- अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेभ्यः उचिततमम् उत्तरं चित्वा लिखत ।
एकस्मिन् वने चत्वारः वृषभाः निवसन्ति स्म । ते चत्वारः सर्वदा सम्मिल्य भ्रमणं खादनं च कुर्वन्ति स्म । सुखदुःखयोः अपि ते कदापि एकाकी विचरणं न कुर्वन्ति स्म । अस्मात् कारणात् अन्ये पशवः तेषु आक्रमणं कर्तुं समर्थाः न भूताः । यतो हि ते मिलित्वा तं पशुं परास्तं कृत्वा धावयन्ति स्म । अतः सम्पूर्णे वने तासां प्रभावः आसीत् अनेन कारणेन सिंहः व्याघ्रः इत्यादयः औदासीन्यं प्रकटयन्ति स्म यतो हि ते तासां पुष्टं मांसं खादितुं समर्थाः न आसन् । वने ये चाटुकाराः शृगालाः लोमशाः आसन् ते अपि लालायिताः परन्तु किञ्चित् अपि कर्तुं समर्थाः न आसन् । भीकूः नाम्नः एकः लोमशः बहुदिनात् लालायितः । लोमशः अवशिष्टं मांसं बहुदिनपर्यन्तं अति औत्सुक्येन खादितवान् ।
सः समये समये सिंहं उद्दीपयितुं प्रयासं करोति स्म । परन्तु तेषां चतुर्णाम् वृषभानां समक्षे सिंह अपि सामर्थ्यहीनः आसीत् । अतः सिंह अपि साहसः न कृतवान् ।
एकदा भीकूः लोमशः स्वबुद्धिचातुर्येण अथक् प्रयासं कृत्वा तेषु वृषभेषु मध्ये मतभेदं स्थापितवान् । इदानीं ते वृषभाः परस्परं विरोधिनः अभवन् । अतः पृथक् पृथक् भूत्वा एकाकिनः चरन्ति भ्रमन्ति स्म । परन्तु लोमशः स्वयमेव एकस्मिन् अपि वृषभे आक्रमणं कर्तुं समर्थः न आसीत् । अतः सः सिंहं सूचयति यत् चत्वारः वृषभाः इदानीं परस्परं वैरिणः अभवन् । ते एकाकी एव भ्रमन्ति । चरन्ति विचरन्ति स्म । इमं अवसर प्राप्त्वा सिंहः एकं एकं कृत्वा चतुरः बलवान् वृषभान् मारयित्वा तेषां पुष्टस्वादिष्ट मांसस्य आस्वादनं कृतवान् । लोमशः अपि अवशिष्ठस्य मांसस्य भक्षणं कृत्वा प्रसन्नः अभूत्। अस्तु कथया शिक्ष्यते यत् संगठने शक्तिः भवति ।
लोमशः स्वयमेव किं कर्तुं समर्थः न आसीत्?
Question 2:
निर्देश:- अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेभ्यः उचिततमम् उत्तरं चित्वा लिखत ।
एकस्मिन् वने चत्वारः वृषभाः निवसन्ति स्म । ते चत्वारः सर्वदा सम्मिल्य भ्रमणं खादनं च कुर्वन्ति स्म । सुखदुःखयोः अपि ते कदापि एकाकी विचरणं न कुर्वन्ति स्म । अस्मात् कारणात् अन्ये पशवः तेषु आक्रमणं कर्तुं समर्थाः न भूताः । यतो हि ते मिलित्वा तं पशुं परास्तं कृत्वा धावयन्ति स्म । अतः सम्पूर्णे वने तासां प्रभावः आसीत् अनेन कारणेन सिंहः व्याघ्रः इत्यादयः औदासीन्यं प्रकटयन्ति स्म यतो हि ते तासां पुष्टं मांसं खादितुं समर्थाः न आसन् । वने ये चाटुकाराः शृगालाः लोमशाः आसन् ते अपि लालायिताः परन्तु किञ्चित् अपि कर्तुं समर्थाः न आसन् । भीकूः नाम्नः एकः लोमशः बहुदिनात् लालायितः । लोमशः अवशिष्टं मांसं बहुदिनपर्यन्तं अति औत्सुक्येन खादितवान् ।
सः समये समये सिंहं उद्दीपयितुं प्रयासं करोति स्म । परन्तु तेषां चतुर्णाम् वृषभानां समक्षे सिंह अपि सामर्थ्यहीनः आसीत् । अतः सिंह अपि साहसः न कृतवान् ।
एकदा भीकूः लोमशः स्वबुद्धिचातुर्येण अथक् प्रयासं कृत्वा तेषु वृषभेषु मध्ये मतभेदं स्थापितवान् । इदानीं ते वृषभाः परस्परं विरोधिनः अभवन् । अतः पृथक् पृथक् भूत्वा एकाकिनः चरन्ति भ्रमन्ति स्म । परन्तु लोमशः स्वयमेव एकस्मिन् अपि वृषभे आक्रमणं कर्तुं समर्थः न आसीत् । अतः सः सिंहं सूचयति यत् चत्वारः वृषभाः इदानीं परस्परं वैरिणः अभवन् । ते एकाकी एव भ्रमन्ति । चरन्ति विचरन्ति स्म । इमं अवसर प्राप्त्वा सिंहः एकं एकं कृत्वा चतुरः बलवान् वृषभान् मारयित्वा तेषां पुष्टस्वादिष्ट मांसस्य आस्वादनं कृतवान् । लोमशः अपि अवशिष्ठस्य मांसस्य भक्षणं कृत्वा प्रसन्नः अभूत्। अस्तु कथया शिक्ष्यते यत् संगठने शक्तिः भवति ।
'अहिंसकः' इत्यस्य पदस्य विपरीतार्थकं पदं किम अस्ति?
Question 3:
निर्देश:- अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेभ्यः उचिततमम् उत्तरं चित्वा लिखत ।
एकस्मिन् वने चत्वारः वृषभाः निवसन्ति स्म । ते चत्वारः सर्वदा सम्मिल्य भ्रमणं खादनं च कुर्वन्ति स्म । सुखदुःखयोः अपि ते कदापि एकाकी विचरणं न कुर्वन्ति स्म । अस्मात् कारणात् अन्ये पशवः तेषु आक्रमणं कर्तुं समर्थाः न भूताः । यतो हि ते मिलित्वा तं पशुं परास्तं कृत्वा धावयन्ति स्म । अतः सम्पूर्णे वने तासां प्रभावः आसीत् अनेन कारणेन सिंहः व्याघ्रः इत्यादयः औदासीन्यं प्रकटयन्ति स्म यतो हि ते तासां पुष्टं मांसं खादितुं समर्थाः न आसन् । वने ये चाटुकाराः शृगालाः लोमशाः आसन् ते अपि लालायिताः परन्तु किञ्चित् अपि कर्तुं समर्थाः न आसन् । भीकूः नाम्नः एकः लोमशः बहुदिनात् लालायितः । लोमशः अवशिष्टं मांसं बहुदिनपर्यन्तं अति औत्सुक्येन खादितवान् ।
सः समये समये सिंहं उद्दीपयितुं प्रयासं करोति स्म । परन्तु तेषां चतुर्णाम् वृषभानां समक्षे सिंह अपि सामर्थ्यहीनः आसीत् । अतः सिंह अपि साहसः न कृतवान् ।
एकदा भीकूः लोमशः स्वबुद्धिचातुर्येण अथक् प्रयासं कृत्वा तेषु वृषभेषु मध्ये मतभेदं स्थापितवान् । इदानीं ते वृषभाः परस्परं विरोधिनः अभवन् । अतः पृथक् पृथक् भूत्वा एकाकिनः चरन्ति भ्रमन्ति स्म । परन्तु लोमशः स्वयमेव एकस्मिन् अपि वृषभे आक्रमणं कर्तुं समर्थः न आसीत् । अतः सः सिंहं सूचयति यत् चत्वारः वृषभाः इदानीं परस्परं वैरिणः अभवन् । ते एकाकी एव भ्रमन्ति । चरन्ति विचरन्ति स्म । इमं अवसर प्राप्त्वा सिंहः एकं एकं कृत्वा चतुरः बलवान् वृषभान् मारयित्वा तेषां पुष्टस्वादिष्ट मांसस्य आस्वादनं कृतवान् । लोमशः अपि अवशिष्ठस्य मांसस्य भक्षणं कृत्वा प्रसन्नः अभूत्। अस्तु कथया शिक्ष्यते यत् संगठने शक्तिः भवति ।
कुर्वन्ति इत्यस्य पदस्य पदपरिचयं ददातु ।
Question 4:
निर्देश:- अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेभ्यः उचिततमम् उत्तरं चित्वा लिखत ।
एकस्मिन् वने चत्वारः वृषभाः निवसन्ति स्म । ते चत्वारः सर्वदा सम्मिल्य भ्रमणं खादनं च कुर्वन्ति स्म । सुखदुःखयोः अपि ते कदापि एकाकी विचरणं न कुर्वन्ति स्म । अस्मात् कारणात् अन्ये पशवः तेषु आक्रमणं कर्तुं समर्थाः न भूताः । यतो हि ते मिलित्वा तं पशुं परास्तं कृत्वा धावयन्ति स्म । अतः सम्पूर्णे वने तासां प्रभावः आसीत् अनेन कारणेन सिंहः व्याघ्रः इत्यादयः औदासीन्यं प्रकटयन्ति स्म यतो हि ते तासां पुष्टं मांसं खादितुं समर्थाः न आसन् । वने ये चाटुकाराः शृगालाः लोमशाः आसन् ते अपि लालायिताः परन्तु किञ्चित् अपि कर्तुं समर्थाः न आसन् । भीकूः नाम्नः एकः लोमशः बहुदिनात् लालायितः । लोमशः अवशिष्टं मांसं बहुदिनपर्यन्तं अति औत्सुक्येन खादितवान् ।
सः समये समये सिंहं उद्दीपयितुं प्रयासं करोति स्म । परन्तु तेषां चतुर्णाम् वृषभानां समक्षे सिंह अपि सामर्थ्यहीनः आसीत् । अतः सिंह अपि साहसः न कृतवान् ।
एकदा भीकूः लोमशः स्वबुद्धिचातुर्येण अथक् प्रयासं कृत्वा तेषु वृषभेषु मध्ये मतभेदं स्थापितवान् । इदानीं ते वृषभाः परस्परं विरोधिनः अभवन् । अतः पृथक् पृथक् भूत्वा एकाकिनः चरन्ति भ्रमन्ति स्म । परन्तु लोमशः स्वयमेव एकस्मिन् अपि वृषभे आक्रमणं कर्तुं समर्थः न आसीत् । अतः सः सिंहं सूचयति यत् चत्वारः वृषभाः इदानीं परस्परं वैरिणः अभवन् । ते एकाकी एव भ्रमन्ति । चरन्ति विचरन्ति स्म । इमं अवसर प्राप्त्वा सिंहः एकं एकं कृत्वा चतुरः बलवान् वृषभान् मारयित्वा तेषां पुष्टस्वादिष्ट मांसस्य आस्वादनं कृतवान् । लोमशः अपि अवशिष्ठस्य मांसस्य भक्षणं कृत्वा प्रसन्नः अभूत्। अस्तु कथया शिक्ष्यते यत् संगठने शक्तिः भवति ।
एकस्मिन् वने के वसन्ति स्म?
Question 5:
निर्देश:- अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेभ्यः उचिततमम् उत्तरं चित्वा लिखत ।
एकस्मिन् वने चत्वारः वृषभाः निवसन्ति स्म । ते चत्वारः सर्वदा सम्मिल्य भ्रमणं खादनं च कुर्वन्ति स्म । सुखदुःखयोः अपि ते कदापि एकाकी विचरणं न कुर्वन्ति स्म । अस्मात् कारणात् अन्ये पशवः तेषु आक्रमणं कर्तुं समर्थाः न भूताः । यतो हि ते मिलित्वा तं पशुं परास्तं कृत्वा धावयन्ति स्म । अतः सम्पूर्णे वने तासां प्रभावः आसीत् अनेन कारणेन सिंहः व्याघ्रः इत्यादयः औदासीन्यं प्रकटयन्ति स्म यतो हि ते तासां पुष्टं मांसं खादितुं समर्थाः न आसन् । वने ये चाटुकाराः शृगालाः लोमशाः आसन् ते अपि लालायिताः परन्तु किञ्चित् अपि कर्तुं समर्थाः न आसन् । भीकूः नाम्नः एकः लोमशः बहुदिनात् लालायितः । लोमशः अवशिष्टं मांसं बहुदिनपर्यन्तं अति औत्सुक्येन खादितवान् ।
सः समये समये सिंहं उद्दीपयितुं प्रयासं करोति स्म । परन्तु तेषां चतुर्णाम् वृषभानां समक्षे सिंह अपि सामर्थ्यहीनः आसीत् । अतः सिंह अपि साहसः न कृतवान् ।
एकदा भीकूः लोमशः स्वबुद्धिचातुर्येण अथक् प्रयासं कृत्वा तेषु वृषभेषु मध्ये मतभेदं स्थापितवान् । इदानीं ते वृषभाः परस्परं विरोधिनः अभवन् । अतः पृथक् पृथक् भूत्वा एकाकिनः चरन्ति भ्रमन्ति स्म । परन्तु लोमशः स्वयमेव एकस्मिन् अपि वृषभे आक्रमणं कर्तुं समर्थः न आसीत् । अतः सः सिंहं सूचयति यत् चत्वारः वृषभाः इदानीं परस्परं वैरिणः अभवन् । ते एकाकी एव भ्रमन्ति । चरन्ति विचरन्ति स्म । इमं अवसर प्राप्त्वा सिंहः एकं एकं कृत्वा चतुरः बलवान् वृषभान् मारयित्वा तेषां पुष्टस्वादिष्ट मांसस्य आस्वादनं कृतवान् । लोमशः अपि अवशिष्ठस्य मांसस्य भक्षणं कृत्वा प्रसन्नः अभूत्। अस्तु कथया शिक्ष्यते यत् संगठने शक्तिः भवति ।
भीकूः इति कः जीवः आसीत्?
Question 6:
एका शिक्षिका छात्रैः कृताः वर्तनीत्रुटीः व्याकरणात्मक त्रुटी: च एकत्रीकरोति । तदा सा प्रतिसप्ताहं छात्रैः सह परिचर्चां करोति किन्तु त्रुटिकर्तुः उल्लेखः न करोति । अयं ज्ञायते
Question 7:
भाषाशिक्षणार्थं कथावाचनपद्धतेः उद्देश्यः अस्ति
Question 8:
एका अध्यापिका छात्राणाम् उत्तराणि तेषां मातृ भाषायां स्वीकरोति । सा लक्ष्यभाषायाः अध्यापनप्रक्रमे छात्राणां भाषां अवबोधयितुं प्रयतते । सा मन्यते यत्
Question 9:
सरस्वतर- पठनक्रिया प्रामुख्येन करणीया -
Question 10:
................... सिद्धान्तः वर्णयति यत् कथं पाठकाः अवबोधनाय स्वपूर्वार्जितज्ञानेन सहपाठस्थितसूचनानां संयोजनं कुर्वन्ति