Ctet July 2024 mini mock Sanskrit pedagogy (28 May 2024)

Question 1:

निम्नलिखितकथनेषु किं सत्यम् ?

• एका भाषा द्वितीयभाषायाः शिक्षणे परस्परं सम्पूरका अनुपूरका च (supplement and Compliment) भवति ।

• प्रथमभाषाशिक्षणे द्वितीयभाषा सदैव बाधा भवति ।

• द्वितीयभाषाशिक्षणे प्रथमभाषा सदैव बाधा भवति ।

• द्वितीयभाषायाः शिक्षणं पूर्णरूपेण तद्भाषायाम् (Target Language) एव भवितव्यम् ।

Question 2:

श्रीमती रवीना तृतीयकक्षाया छात्राणां कृते भूयसः भाषणप्रयोगान् करोति। एतेभ्यः प्रयोगेभ्यः कतमः प्रयोगः सम्पूर्णकक्षायै समीचीनः भाषणप्रयोगः अस्ति?

• अध्यापिका प्रदत्ते श्रव्य-दृश्य यन्त्रे कस्याः अपि कथाया श्रवणम्

• लघुसमूहेषु शीर्षकविषये विचारोत्तेजनम्

• अध्यापिका उच्चारणे समस्याः अनुभवतः छात्रान् आकारयति तथा सा तान् पुनः उच्चारयितुं, तामनुसृत्यं अभ्यस्तं कथयति

• अध्यापिका छात्रान् स्मर्तुं संवादान् ददाति, तदा सा तान कक्षायां नाटकप्रयोगे वक्तुं कथयति

Question 3:

भारतस्य भाषाव्यापि शिक्षा (Language-in-education) नीचते: लक्ष्यः मातृभाषामधिकृत्य बहुभाषावादस्य सम्वर्धनम् ।

• सर्वे बालाः विद्यालयि भाषां, आङ्ग्लभाषां हिन्दीभाषां च शिक्षन्ते तदन्तरं वैदेशिक भाषाः शिक्षन्ते ।

• सर्वे बाला: मातृभाषया अधिगमम् आरभन्ते अधिकाधिकभाषाः अधिगन्तुं व्यवस्यन्ते।

• सर्वे बालाः राजभाषां, आङ्ग्लभाषां एकां वैदेशिकीभाषां च शिक्षन्ते ।

• सर्वे बालाः स्वमातृभाषां शिक्षन्ते, स्वमातृभाषया च शिक्षन्ते ।

Question 4:

मनुष्याणां पशूनाम् च भाषणे मुख्यभेदोऽयमस्ति -

• मनुष्याः स्वार्थम् अभिव्यक्तुम् समर्थाः सन्ति।

• मनुष्याः स्वभावान् अभिव्यक्तुम् समर्थाः सन्ति।

• पशवः स्वभावान् अभिव्यक्तुम् समर्थाः सन्ति।

• पशवः स्वार्थम् अभिव्यक्तम् समर्थाः सन्ति ।

Question 5:

भारतस्य भाषाव्यापि शिक्षा (Language-in-education) नीचते: लक्ष्यः मातृभाषामधिकृत्य बहुभाषावादस्य सम्वर्धनम् ।

• सर्वे बाला: मातृभाषया अधिगमम् आरभन्ते अधिकाधिकभाषाः अधिगन्तुं व्यवस्यन्ते।

• सर्वे बालाः राजभाषां, आङ्ग्लभाषां एकां वैदेशिकीभाषां च शिक्षन्ते ।

• सर्वे बालाः स्वमातृभाषां शिक्षन्ते, स्वमातृभाषया च शिक्षन्ते ।

• सर्वे बालाः विद्यालयि भाषां, आङ्ग्लभाषां हिन्दीभाषां च शिक्षन्ते तदन्तरं वैदेशिक भाषाः शिक्षन्ते ।

Question 6:

काचिद् अध्यापिका छात्रान् युग्मेषु परिच्छेदात् वाक्यान्तराणि वारक्रमात् पठितुं कथयति । एकः छात्रः वाक्यानि लिखति तस्य सहभागी च पठति । तदा सा लिखितानि वाक्यानि मुद्रितैः वाक्यैः सह मेलयितुं कथयति । एषा क्रिया का कथ्यते ?

• अन्योऽन्यैः श्रुतलेखनम् ।

• युग्मकार्यम्।

• समूहकार्यम्।

• योग्यतानां संयोजनम्।

Question 7:

सप्तमीकक्षायाः भाषाशिक्षिका कीर्तिः स्वछात्रान् तेषां पाठ्यपुस्तकस्य कवितानां, गीतानां च समानाः कविताः गीतानि च तेषां भाषायां प्राप्तुम् अकथयत् । तदा सा कवितानां अर्थान् विचारान् च विवेचयितुं तान् अकथयत्। सामान्यभाषया च तुलनां कर्तुमपि साकथयत् । तदा छात्राः ताः कविताः लेखनपत्रे स्व-स्व भाषासु अलिखन् तदा ते सर्वां कक्षां प्रादर्श्यन्। अत्र भाषायाः महत्त्वं ज्ञातुं अध्यापिकया का रीतिः प्रयुक्ताः ?

• बहुभाषात्वम् (multilingualism)

• भाषाप्रवृद्धि: (promotion)

• लेखनप्रवृद्धिः

• बहुभाषीयत्वम् (polyglotism)

Question 8:

स्किनरस्य सिद्धान्तोऽस्ति यत् बालकाः सर्वोत्तमरूपेण निम्नप्रक्रियया भाषां शिक्षन्ते -

• पठनम् च लेखनम् च

• अभिनययोग्यता

• अधिकभाषणम्

• अनुकरणं, प्रोत्साहनं, मूर्तरूपप्रदानम्

Question 9:

स्किनरस्य सिद्धान्तोऽस्ति यत् बालकाः सर्वोत्तमरूपेण निम्नप्रक्रियया भाषां शिक्षन्ते -

• अधिकभाषणम्

• पठनम् च लेखनम् च

• अभिनययोग्यता

• अनुकरणं, प्रोत्साहनं, मूर्तरूपप्रदानम्

Question 10:

काचिद् अध्यापिका कक्षां पञ्चानां समूहेषु विभाजयति । सा कस्यापि प्रतिवेदनस्य काञ्चिद् अंशान् ददाति सा टिप्पणी निर्माणं कर्तुं तेषां सारं चापि निर्मातुं कथयति सा किं प्रोत्साहयितुं प्रयतते ?

• सम्भाषणात्मकक्षमताम्

• सामूहिकविवेचनम्

• आधारभूताः परस्परं संप्रेषणात्मिका योग्यताः (BICS)

• संज्ञानात्मक-उन्नतभाषाक्षमताः (CALP)