Ctet July 2024 Mini Mock Sanskrit Pedagogy (28 May 2024)

Question 1:

निम्नलिखितकथनेषु किं सत्यम् ?

एका भाषा द्वितीयभाषायाः शिक्षणे परस्परं सम्पूरका अनुपूरका च (supplement and Compliment) भवति ।
द्वितीयभाषाशिक्षणे प्रथमभाषा सदैव बाधा भवति ।
प्रथमभाषाशिक्षणे द्वितीयभाषा सदैव बाधा भवति ।
द्वितीयभाषायाः शिक्षणं पूर्णरूपेण तद्भाषायाम् (Target Language) एव भवितव्यम् ।

Question 2:

काचिद् अध्यापिका स्वछात्रान् युग्मेषु कार्यं कर्तुम् आदिशति सा तन्विचारविनिमयं कर्तुम् रूपरेखां निर्मातुं, विचारान् एकस्मिन् अनुच्छेदे अन्वेष्टुम्, तदनु संशोधयितुं, तदनु सम्यग् अनुच्छेदं निर्मातुं कथयति । लेखन - शिक्षणस्य अयं कः पक्षः कथ्यते ?

अभ्यासलेखनम्
संवादात्मकपक्षः
लेखनस्योत्पादकपक्षः
लेखनस्य प्रक्रियापक्षः

Question 3:

नवीन शब्दानां शिक्षणे अध्यापकेन एतत् कर्तव्यम् -

छात्राः शब्दान् कंठस्थान् कर्तुम् आवश्यकतानुसारं च प्रयोक्तुं प्रेरयितव्याः।
प्रथमं, सरलभाषायाम् शब्दार्थाः लिखितव्या ।
शब्दानां अन्यैः शब्दैः सह प्रयोगः कर्तव्यः ।
संदर्भानुसारं यथासंभवम् अधिकाधिकान् शब्दान् प्रयोक्तुं छात्राः सक्षमा: कर्तव्या: ।

Question 4:

शिक्षणे भाषायाः केन्द्रीयतायाः अभिप्रायोऽस्ति -

अन्येषां विषयाणां शिक्षणे भाषा महत्वपूर्णं योगदानं ददाति।
भाषाधिगमे विषय-वस्तु अधिगमः च पृथक्-पृथक् भवतः ।
भाषाधिगमे अंतर्वस्तु-विषयाः (Content subject) महत्वपूर्णाः सन्ति।
अंतर्वस्तु - विषयस्य अध्यापकाय भाषां प्रति अवधानं न आवश्यकम्।

Question 5:

सप्तमीकक्षायाः भाषाशिक्षिका कीर्तिः स्वछात्रान् तेषां पाठ्यपुस्तकस्य कवितानां, गीतानां च समानाः कविताः गीतानि च तेषां भाषायां प्राप्तुम् अकथयत् । तदा सा कवितानां अर्थान् विचारान् च विवेचयितुं तान् अकथयत्। सामान्यभाषया च तुलनां कर्तुमपि साकथयत् । तदा छात्राः ताः कविताः लेखनपत्रे स्व-स्व भाषासु अलिखन् तदा ते सर्वां कक्षां प्रादर्श्यन्। अत्र भाषायाः महत्त्वं ज्ञातुं अध्यापिकया का रीतिः प्रयुक्ताः ?

बहुभाषात्वम् (multilingualism)
लेखनप्रवृद्धिः
भाषाप्रवृद्धि: (promotion)
बहुभाषीयत्वम् (polyglotism)

Question 6:

काचिद् अध्यापिका छात्रान् युग्मेषु परिच्छेदात् वाक्यान्तराणि वारक्रमात् पठितुं कथयति । एकः छात्रः वाक्यानि लिखति तस्य सहभागी च पठति । तदा सा लिखितानि वाक्यानि मुद्रितैः वाक्यैः सह मेलयितुं कथयति । एषा क्रिया का कथ्यते ?

योग्यतानां संयोजनम्।
अन्योऽन्यैः श्रुतलेखनम् ।
युग्मकार्यम्।
समूहकार्यम्।

Question 7:

श्रीमती रवीना तृतीयकक्षाया छात्राणां कृते भूयसः भाषणप्रयोगान् करोति। एतेभ्यः प्रयोगेभ्यः कतमः प्रयोगः सम्पूर्णकक्षायै समीचीनः भाषणप्रयोगः अस्ति?

अध्यापिका प्रदत्ते श्रव्य-दृश्य यन्त्रे कस्याः अपि कथाया श्रवणम्
अध्यापिका उच्चारणे समस्याः अनुभवतः छात्रान् आकारयति तथा सा तान् पुनः उच्चारयितुं, तामनुसृत्यं अभ्यस्तं कथयति
लघुसमूहेषु शीर्षकविषये विचारोत्तेजनम्
अध्यापिका छात्रान् स्मर्तुं संवादान् ददाति, तदा सा तान कक्षायां नाटकप्रयोगे वक्तुं कथयति

Question 8:

भारतस्य भाषाव्यापि शिक्षा (Language-in-education) नीचते: लक्ष्यः मातृभाषामधिकृत्य बहुभाषावादस्य सम्वर्धनम् ।

सर्वे बाला: मातृभाषया अधिगमम् आरभन्ते अधिकाधिकभाषाः अधिगन्तुं व्यवस्यन्ते।
सर्वे बालाः स्वमातृभाषां शिक्षन्ते, स्वमातृभाषया च शिक्षन्ते ।
सर्वे बालाः विद्यालयि भाषां, आङ्ग्लभाषां हिन्दीभाषां च शिक्षन्ते तदन्तरं वैदेशिक भाषाः शिक्षन्ते ।
सर्वे बालाः राजभाषां, आङ्ग्लभाषां एकां वैदेशिकीभाषां च शिक्षन्ते ।

Question 9:

गतिबोधकगतिविधयः केन सम्बद्धाः सन्ति ?

सतर्कता (mindfulness)
श्रवण-गतिविधयः
मौखिकसम्भाषणम्
शारीरिक-संचालन गतिविधयः

Question 10:

काचिद् अध्यापिका कक्षां पञ्चानां समूहेषु विभाजयति । सा कस्यापि प्रतिवेदनस्य काञ्चिद् अंशान् ददाति सा टिप्पणी निर्माणं कर्तुं तेषां सारं चापि निर्मातुं कथयति सा किं प्रोत्साहयितुं प्रयतते ?