Question 1:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
बालकाः किं तीर्त्वा पारं गताः?
Question 2:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
बालकाः किं निश्चयम् अकुर्वन् ?
Question 3:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
बालकानाम् केन शुद्धा गणना कृता ?
Question 4:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
कस्य वचनं श्रुत्वा प्रसन्नाः भूत्वा बालकाः गृहम् गतवन्तः ?
Question 5:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
'मग्नः' इत्यस्य शब्दस्य अत्र कोऽर्थः?
Question 6:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
'अन्य' शब्दस्य अर्थे गद्यांशे कः शब्दः अपि प्रयुक्तः?
Question 7:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
निम्नलिखितेषु कः शब्दः लङ्लकारस्य नास्ति?
Question 8:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
'युष्माकम् ' शब्दस्य व्युत्पत्तिः दीयताम्?
Question 9:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां प्रश्नसङ्ख्या विकल्पात्मकोत्तरेषु उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
एकदा दशबालकाः स्नानाय नदीम् अगच्छन् । ते निर्मले शीतले च नदीजले चिरं स्नानम् अकुर्वन् । ततः ते तीर्त्वा पारं गताः । तदा तेषां नायकः अपृच्छत् – अपि सर्वे बालकाः नदीम् उत्तीर्णाः? इति।
तदा कश्चित् बालकः अगणयत् - एकः, वौ, त्रयः, चत्वारः, पञ्च, षट्, सप्त, अष्टौ, नव इति । सः स्वं न अगणयत्। अतः सः अवदत् - नव एव सन्ति । दशमः न अस्ति इति । अपरः अपि बालकः पुनः अन्यान् बालकान् अगणयत्। तदा अपि नव एव आसन् । अतः ते निश्चयम् अकुर्वन् यत् दशमः नद्यां मग्नः इति । ये दुःखिताः तूष्णीम् अतिष्ठन् ।
तदा कश्चित् पथिकः तत्र आगच्छत् । सः तान् बालकान् दुःखितान् दृष्ट्वा अपृच्छत् बालकाः युष्माकं दुःखस्य कारणं किम् ? इति। बालकानां नायकः अकथयत् वयं दश बालकाः स्नातुम् आगताः । इदानीं नव एव स्मः । एकः नद्यां मग्नः इति ।
पथिकः तान् अगणयत् । तत्र दश बालकाः एव आसन्। सः नायकम् आदिशत्-त्वं बालकान् गणय इति । सः तु नव बालकान् एव अगपायत्। तदा पथिकः अवदत् - दशमः त्वम् असि इति ।
तत् श्रुत्वा प्रहृष्टाः भूत्वा सर्वे गृहम् अगच्छन्।
'उत्तीर्णः' इत्यस्मिन् पदे कः धातुः कः प्रत्ययः?
Question 10:
निर्देश: - अधोलिखितं गद्यांशं पठित्वा तदाधारितप्रश्नानां विकल्पात्मकोत्तरेषुः उचिततमम् उत्तरं चिनुत ।
नर्मदातीरे एकः वृक्षः आसीत् । तत्र स्वपरिश्रमेण निर्मितेषु नीडेषु खगाः सुखेन वसन्ति स्म। एकदा महती वृष्टिः अभवत् । सः वानरः वृष्टिजलेन अतीव आर्द्रः कम्पितः च अभवत् । खगाः शीतेन कम्पमानं वानरम् अवदन् - भो वानर ! त्वं कष्टम् अनुभवसि । तत् कथं गृहस्य निर्माणं न करोषि ! यदा सः वानरः एतत् अशृणोत् तदा सः अचिन्तयत - अहो ! एते क्षुद्राः खगाः मां निन्दन्ति । सः वानरः खगानां नीडानि वृक्षात् अधः अपातयत् । खगानां नीड: सह तेषाम् अण्डानि अपि नष्टानि । सत्यम् एव उक्तम्
उपदेशो हि मूर्खाणां प्रकोपाय न शान्तये ।
खगाः कुत्र अवसन् ?